Με την Μαρία Μπουρμά και το “Νησί που ψάχνει χάρτη”
Αυτήν την εβδομάδα καλωσορίζουμε την Μαρία Μπουρμά και την ποιητική της συλλογή «Νησί που ψάχνει χάρτη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός.
-«Νησί που ψάχνει χάρτη», ποιήματα αφιερωμένα στις ματαιώσεις. Πότε σου συμβαίνουν και τι σημαίνουν για σένα;
Αρχικά, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για την φιλοξενία και το βήμα που δίνεις στους δημιουργούς να μιλήσουν για το έργο τους. Ματαιώσεις. Είναι οι υποθέσεις που μένουν ανοιχτές με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Όλες οι προσδοκίες και οι ελπίδες που έχουν διαψευσθεί με κάποιο τρόπο. Θεωρώ πως μας καθορίζουν εξίσου με όλα αυτά που έχουν γίνει. Άλλωστε μία από τις ιδιότητες της γραφής είναι να κλείνει κύκλους. Να δίνει χώρο στα ανείπωτα.
-«Τα παιδικά μου ρούχα», «παιχνίδι», «κάποια παιδιά», είναι για σένα η παιδική ηλικία αφετηρία στο παιχνίδι της γραφής;
Είναι η συντροφιά που επιδιώκω να έχω σε αυτό το παιχνίδι. Να παίρνω από το χέρι την Μαρία του τότε με τις μνήμες της, την αθωότητά της και κυρίως την επαφή με το ασυνείδητο που χαρακτηρίζει την παιδική ηλικία. Να της δίνω χώρο στο σήμερα και στους λογικούς φραγμούς που προσδίδει μια ενήλικη ματιά.
-«Τα σπίτια ασφυκτιούν», «το ζευγάρι της απέναντι πολυκατοικίας», «το παράθυρο», «κάθομαι στην πολυθρόνα», «τριγύρω στο δρόμο». Τέχνη και επαρχία. Ποιες οι δυσκολίες και ποιες οι ομορφιές;
Τα ερεθίσματα της επαρχίας διαφέρουν από τα ερεθίσματα της πόλης. Ένα από τα πλεονεκτήματα του να ζεις στην επαρχία είναι η ηρεμία και ο χρόνος, που αν τα εκμεταλλευτείς σωστά, βοηθούν στην δημιουργική παραγωγή. Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη ποικιλίας καλλιτεχνικών εκφράσεων και η ελάχιστη αλληλεπίδραση με ομότεχνους στις μικρές πόλεις εντείνει την αίσθηση της μοναξιάς των δημιουργών.
-«Ξημέρωμα βρέθηκα στο σώμα σου», «έμεινε μόνη», «οικειότητα που έρχεται και φεύγει», «ντυνόμουν με τον έρωτα μήπως θυμίσει αγάπη». Γιατί τελικά, είναι η μοναξιά χαρακτηριστικό της γενιάς μας και της εποχής μας;
Μέσα από τα παραπάνω αποσπάσματα προσπάθησα να αποτυπώσω τα επακόλουθα της ματαίωσης. Ένα από αυτά είναι και το αίσθημα της μοναξιάς. Πολλές οι αφετηρίες και οι παράγοντες που, δυστυχώς, οδηγούν σε αυτή την διαπίστωση. Ένας από αυτούς πιθανόν να είναι και οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας που μας παρασέρνουν. Μόνοι μας στροβιλιζόμαστε σε όλα αυτά που μας απασχολούν και χάνουμε την επαφή με το ανθρώπινο περιβάλλον και όχι μόνο.
-«Μα η μόνη αλήθεια είναι μια στιγμή στο χαρτί», «στου μυαλού σου το μελάνι», «φυτρώνουν λέξεις στην τριβή». Ποίηση λύτρωση ή πάλη;
Βύθιση, αποκάλυψη, αντιμετώπιση και τελική λύτρωση. Προηγείται ο αγώνας που, έπειτα από την αποτύπωση των λέξεων στο χαρτί, μας οδηγεί στην τελική κάθαρση. Στην ολοκλήρωση. Στον κλείσιμο κάθε κύκλου.
¨Νησί που ψάνει χάρτη” της Μαρίας Μπουρμά από τις εκδόσεις Ιωλκός, μια ποιητική συλλογή αφιερωμένη στις ματαιώσεις, στις διαψεύσεις ως παιδιά, ως ενήλικες, ως κοινωνία. Ποιήματα σε”κιτρινισμένο χαρτί” μέσα σε πώμα μπουκαλιού, που ψάχνουν να βρουν έναν χάρτη, μια κατευθύνση. Μα το νησί μετακινείται διαρκώς πότε μεγαλώνει κι αλλάζει, και πότε συρρικνώνεται κι ωριμάζει.
Η ποιήτρια ψάχνει για καταφύγιο στις παιδικές αναμνήσεις, στην αθωότητα και την αφέλεια εκείνων των χρόνων “πήγα στο μπαούλο που κρατούσε η μητέρα μου τα παιδικά μου ρούχα. Έψαξα και βρήκα αυτό που έμοιαζε πιο άνετο και ζεστό”. Και αυτή είναι η αφετηρία της ποίησης της Μπουρμά και το παιχνίδι ξεκινά με “Α μπε μπλομ”, “Γύρω γύρω όλοι”, ‘Αγαλματάκια” “Ρόδα” και “Ζάρια”.
Μετά ακολουθούν οι πρώτοι έρωτες και οι κάθε πρώτοι έρωτες που δεν προχωρούν “Καμιά πατρίδα για τους εποχικούς έρωτες” “Ξημέρωμα βρέθηκα στο σώμα σου”, αλλά έχουν πάντα εκείνο το πρώτο χαρακτηριστικό του μυρμηγκιάσματος στην κοιλιά. Κι ύστερα η αναπόληση μέσα από παλιές οικογενειακές φωτογραφίες “Αριστερά ο μπαμπάς με την πίπα./ Στα δεξιά, η μητέρα, ζωγραφιά σε κορνίζα”, το ξέθαμμα στιγμών ευτυχίας, η ανάγκη για ασφάλεια “Εγώ προστατευμένη στη μέση”.
Κι αυτήν την παιδική ξεγνοιασιά η Μπουρμά τη βρίσκει πια γράφοντας “Κάποια παιδιά […]/ Δε μεγαλώνουν ποτέ/ Γράφουν βιβλία”, γιατί κάθε βήμα στη ζωή κρύβει κινδύνους, κι η ποίηση άλλοτε είναι το μόνο όπλο ή το μόνο γιατρικό απέναντι στις απειλές και τα τραύματα “έχω γεμίσει πολλές σελίδες έως τώρα” κι άλλοτε είναι εκείνη η δύναμη που κάνει τον κόσμο πιο σουρεάλ σαν την χαρτορίχτρα που “ανακάτεψε τα τραπουλόχαρτα”.
Έτσι είναι ο κόσμος στο νησί της Μπουρμά ενήλικος “ναυαγός”, προδομένος “Στρίμωξε τα δάκρυα σε μια βαλίτσα”, αποξενωμένος “στρέψε με προς το παράθυρο”, σκληρός “Ντυνόμουν με τον έρωτα μήπως θυμίσει αγάπη”, άρρωστος κι αυτός ” για να σωπάσει το φόβο/ σώπασε […], “τις μάσκες ανταλάσσουν”. Το κλίμα ξηρό κι άνυδρο “Ούτε εκείνο το φθινόπωρο ήρθε η βροχή”. Μοναδική βλάστηση οι λέξεις “στου μυαλού σου το μελάνι”, “φυτρώνουν λέξεις στην τριβή”. Ο χρόνος κυλά γρήγορα “αν υπήρχε χρόνος” και τα αξιοθέατα δεν είναι ούτε ουτοπικά κι ούτε ονειρικά “Τα σπίτια ασφυκτιούν”, “Παράξενο κολλάζ/ η πολυκατοικία απέναντι”, “τριγύρω στον δρόμο σκουριασμένοι πεζοπόροι”. Ύστατο δικαίωμα ένας θάνατος “Μα ο θάνατος, δικός μου να ‘ναι”, που θα αφήσει υστεροφημία ” αφού δε σώζεται το σώμα, ας σωθεί η φήμη” με τελευταία επιθυμία “Μου δίνεις μια δεκάρα να πληρώσω τα άστρα;”. “Νησί που ψάχνει χάρτη” της Μαρίας Μπουρμά μια ποιητική συλλογή που την καθορίζει η αγωνία για το μένειν και το ανήκειν.
