“Η καμπύλη της καμπάνας”: Ένα συνονθύλευμα αρχέγονων και σύγχρονων ιστοριών
“Η καμπύλη της καμπάνας” της Νίκης Γκίζη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γκοβότση είναι ένα βιβλίο με πολλές ιστορίες σε μία. Πιο σωστά θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω ένα συνονθύλευμα ιστοριών που ταξιδεύουν τον αναγνώστη σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Αρχέγονες και σύγχρονες καταστάσεις μαγεύουν και παρασέρνουν σε έναν κυκεώνα λέξεων, που μέχρι να καταλάβει κανείς πού βρίσκεται αυτόματα μεταφέρεται σε μια άλλη πραγματικότητα.
“Η καμπύλη της καμπάνας” ξεκινάει με τον Μιγκέλ Γκαλιάνο, τον διευθυντή του Μουσείου Πράδο, ο οποίος τρυπώνει για τελευταία φορά κάτω από τη χοάνη της μπρούτζινης καμπάνας. Κι ύστερα από αυτή τη μικρή εισαγωγή έρχονται πλατιές περιγραφές για την “Σταύρωση” του Ελ Γκρέκο, τις “Εκτελέσεις της 3ης Μαΐου” του Γκόγια, τον “Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ” του Καραβάτζιο, την “Ινφάντα Μαργαρίτα” του Βελάσκεθ, τα “Ηλιοτρόπια¨ του Βαν Γκογκ, την “Αφροδίτη της Μήλου”, τη “Νίκη της Σαμοθράκης” κι άλλα πολλά γνωστά έργα τέχνης. Κι όλες αυτές οι περιγραφές μοιάζουν σαν ένα μάθημα καλλιτεχνικό, σαν μια επίσκεψη σε μουσείο με την καλύτερη ή τον καλύτερο ξεναγό…
Μέχρι που έρχεται μια πιθανή εξήγηση του τίτλου του βιβλίου […]Οι άνθρωποι κάποτε τις καμπάνες τις έστηναν σε κωδωνοστάσια εκκλησιών, σε παρατηρητήρια φρουρίων γιατί έκαναν σημαντικό έργο. Ειδοποιούσαν με τον ήχο τους για κίνδυνο, γάμο, χαρά, άφιξη ή αναχώρηση […] και για τρεις τέσσερις σελίδες είναι γραμμένα όλα όσα ίσως δεν έχει σκεφτεί κανείς για αυτές παρά μονάχα φευγαλέα ή περιστασιάκα κι ας ακούγονται καμπάνες στη ζωή κυριολεκτικά ή μεταφορικά.
Βασιλιάδες, ιερείς και θυσίες ακολυθούν, ώσπου μια συνταρακτική ιστορία για τη σφαγή στο Δίστομο έρχεται για να δώσει γροθιές στο στομάχι σαν τους χτύπους μιας καμπάνας σε ώρα κινδύνου. […] Αποκαΐδια, σαπίλα, αίμα με χώμα, σκηνές Αποκάλυψης, σώματα ξεκοιλιασμένα, στραγγαλισμένα, άντρες που τους είχαν κόψει τα γεννητικά όργανα και τους τα είχαν χώσει στο στόμα […] Εικόνες φρίκης αναδύονται από τις μαύρες σελίδες της ιστορίας για να δώσουν τη θέση τους στην Καλουσώ. Ποια είναι αυτή που η μάνα της είναι Ελληνίδα και ο πατέρας της Γερμανός; Γιατί έγινε μια Βιολόγος που μελετά γονίδια; Η Καλουσώ ψάχνει τις ρίζες της, επισκέπτεται την Ελλάδα και η καρδιά της χτυπά πολλές φορές σαν την καμπάνα. Πιο πριν δεν είχε πάει ποτέ. Κι άραγε τι σχέση έχει αυτή με την Ακρόπολη, τον Σόλωνα, τον Αίσωπο, τη Ρώμη, τον Σπάρτακο, τον Μιγκέλ, το Βυζάντιο;
“Ο χρόνος διδάσκει λίγο λίγο και βήμα βήμα τους ανθρώπους”
Η Καλουσώ τώρα πετάει από τη Φρανκφούρτη στη Ναμίμπια. Εκεί γνωρίζει την Αννέκε, μια έγχρωμη γυναίκα γύρω στα εξήντα φουσκωτή σαν μπάμπουσκα με καύκαλο φαρδύ σαν κούφιο πιθάρι, μπούστο τροφαντό και μαλλιά κατράμι. Η Καλουσώ παραγγέλνει μια μπύρα και προφασίζεται ότι πεινάει. Η Αννέκε της ετοιμάζει αυγά. Η Καλουσώ δεν τρώει αυγά, αλλά λέει ψέματα μόνο και μόνο για να ακούσει την αφήγηση της Αννέκε και να την καθησυχάσει.
“Η Γερμανία θα επιστρέψει τα λείψανα των προγόνων σας. Γι΄ αυτό Αννέκε ήρθα. Να προετοιμάσω την τελετή. Να επιστρέψουν οι δικοί σας στην πατρίδα τους.”
Και η Αννέκε της απαντά:
“Ήταν γενονκτονία. Γι΄ αυτό πρέπει να τους συμπεριλάβετε όλους. Αλλιώς είναι σαν να τους διαγράφετε από την Ιστορία. Όταν ήρθαν οι Ευρωπαίοι μας ζήτησαν να καλύψουμε τα βυζιά μας. Δεν υπακούσαμε. Δεν σκεπάσαμε τις πατούσες και τα μπράτσα μας”.
Κι αν δεν φτάνει αυτό για τον ανθρώπινο πόνο και να ηχήσει σαν πένθιμη καμπάνα, μια μάνα κατατρεγμένη σε έναν ξένο αχυρώνα φέρνει στον κόσμο το παιδί της και του βουλώνει με άχυρα το στόμα.
Και μετά ο Μιγκέλ χτυπάει το κουδούνι της Καλουσώς. Γνωρίζονται αυτοί οι δυο; Τι τους συνδέει;
“Για μένα οι κραυγαλέες σιωπές είναι ασύλληπτες ηδονές. Μου δίνουν μεγαλύτερη χαρά από έναν φευγαλέο και αποσπασματικό έρωτα…”
“Η Καμπύλη της καμπάνας” λοιπόν, της Νίκης Γκίζη μοιάζει σαν την καμπάνα που ηχεί με το που χαράζει. Το φως του ήλιου πέφτει πάνω από κάθε εποχή, πάνω από κάθε τόπο, πάνω από κάθε πολιτισμό. Ένα μυστήριο πλανάται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, όπως ακριβώς είναι μυστήρια πλασμένος κι ο κόσμος από το χθες μέχρι το σήμερα.
Ακούστε ένα απόσπασμα του βιβλίου εδώ: