Πώς μπορούμε να ορίσουμε την άνοια;
Η άνοια είναι ένα κλινικό σύνδρομο, το οποίο χαρακτηρίζεται από πολλαπλά γνωστικά ελλείματα που περιλαμβάνουν έκπτωση μνήμης συνοδευόμενη τουλάχιστον μ’ ένα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: αφασία, απραξία, αγνωσία ή διαταραχή της εκτελεστικής λειτουργίας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι άνοιας αλλά οι πιο γνωστές είναι η άνοια τύπου Alzheimer και η Αγγειακή άνοια. Είναι συνήθως χρόνια , πολύ κοινή στους ηλικιωμένους με καταστρεπτικές συνέπειες για τους ίδιους αλλά και όσους είναι κοντά τους. Βασικοί παράγοντες θεωρούνται η προχωρημένη ηλικία και η γενετική επιβάρυνση.
Πώς όμως μπορούμε να καταλάβουμε ότι ένα άτομο έχει άνοια;
Συνήθως αρχίζει ύπουλα και εξελίσσεται βαθμιαία με μέση διάρκεια τα 8 χρόνια μετά τη διάγνωση. Οι ασθενείς αρχικά έχουν κάποια ασαφή σωματικά ενοχλήματα, κακοδιάθεση, χάνουν τη ζωντάνια τους και φαίνονται σαν να μην είναι ο παλιός τους εαυτός. Η οικογένεια τους βλέποντας αυτή τη συμπεριφορά, συνήθως νιώθει πως ο άνθρωπος τους έπαψε να τους αγαπά και να ενδιαφέρεται για εκείνους. Δεν μπορούν να φανταστούν ότι είναι άρρωστος. Σιγά – σιγά όμως όταν ο ίδιος αρχίζει να δείχνει ότι έχει δυσκολία σε κάθε δραστηριότητα, είναι ευερέθιστος, έχει έντονο άγχος, παρουσιάζει σημάδια κατάθλιψης, έχει επιθετικότητα , ευφορία, παρανοϊκές ιδέες αλλά και ψευδαισθήσεις και ξεχνάει πράγματα ( ημερομηνίες, αριθμούς τηλεφώνων) οι οικείοι του αντιλαμβάνονται πως κάτι άλλο συμβαίνει και αρχίζουν να το διερευνούν. Προοδευτικά φτάνει στο σημείο να δημιουργούνται προβλήματα και κίνδυνοι στην καθημερινή του ζωή όπως να ξεχνά κάτι που άρχισε, να μη θυμάται που πήγαινε, να ξεχνά τη βρύση ανοιχτή, την κουζίνα αναμμένη κ.ο.κ. Επίσης εκεί που γίνεται εμφανής η άνοια είναι όταν υπάρχει και διαταραχή στο λόγο.
Τι πρέπει να προσέχουμε όταν φροντίζουμε ένα άτομο με άνοια;
Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται στην ασφάλεια του ασθενούς, στην ικανοποίηση των καθημερινών του αναγκών καθώς και στη διαθεσιμότητα σταθερών φροντιστών, οι οποίοι να γνωρίζουν πως να πλησιάζουν τους ασθενείς και πως να τους χειρίζονται με υπομονή, χωρίς να τους προκαλούν διέγερση.
Τι συμβαίνει όμως με τον φροντιστή;
Εκτός από τις δυσκολίες που έχει ο ανοϊκός ασθενής, ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα χρειάζεται και η οικογένεια του αλλά κυρίως ο φροντιστής του που συνήθως είναι οι σύζυγοι, τα παιδιά αλλά και οι νύφες. Οι άνθρωποι με άνοια έχουν ανάγκη από εντατική φροντίδα επιτήρησης για αρκετά χρόνια. Είναι χρήσιμο λοιπόν να στρέφεται η προσοχή στη σωματική και ψυχολογική κατάσταση του φροντιστή επιζητώντας πολλές φορές στήριξη από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα τον βοηθήσει να ελέγχει την κατάσταση της υγείας του, τη λειτουργικότητα του αλλά και τον βαθμό κατανόησης της άνοιας. Θα πρέπει να εκπαιδευτεί πως να πλησιάσει τον ασθενή και πως να τον χειριστεί. Ο τρόπος φροντίδας και χειρισμού έχει αποδειχθεί πως ελαττώνει την πιθανότητα εισαγωγής του ασθενούς σε κλινική και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς αλλά και του φροντιστή.
Θα πρέπει λοιπόν όλοι μας είτε έχουμε κάποιον δικό μας άνθρωπο με άνοια είτε όχι, ανεξαρτήτως ηλικίας, να ενημερωνόμαστε αλλά και να εξοικειωθούμε με την έννοια της άνοιας. Σημαντικό, όμως είναι να μάθουμε να αγαπάμε του συνανθρώπους μας και να είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να τους φροντίσουμε.
Η πρόληψη είναι ένα σημαντικό κομμάτι που θα μας βοηθήσει στην ενημέρωση και την εξοικείωση, η οποία θα πρέπει να ξεκινάει κυρίως από την παιδική ηλικία. Γι’ αυτό λοιπόν η κίνηση της φίλης μου της Σέβης Κωνσταντινίδου, να γράψει ένα παιδικό βιβλίο βασισμένο στην άνοια, είναι μία κίνηση άξια επαίνου, ενώνοντας δύο τόσο διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.
Βιβλιογραφία:
1. Η Τρίτη Ηλικία, Γ.Ν. Χριστοδούλου, Β.Π. Κονταξάκης
2. Βασικά στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, Νίκου Μάνου
Λιάκου Σταυρούλα
Κοινωνική λειτουργός